کد مطلب:28742 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:126
قَصَمَ ظَهرِی عالِمٌ مُتَهَتِّكٌ وجاهَلٌ مَتَنِّسكٌ.[1]. پشتم را عالم بی پَروا و نادان پایبند به شریعت شكسته اند. در كلامی دیگر فرمود: قَطَعَ ظَهرِی اِثنانِ:عالِمٌ فاسِقٌ... وَجاهِلٌ ناسِكٌ.[2]. پشتم را دو گروه قطع كرده اند: عالم فاسق و نادان پایبند به شریعت. و در ضمن خطابه روشنگر فرمود: قَطَعَ ظَهرِی رَجُلانِ مِنَ الدُّنیا:رَجُلٌ عَلیمُ اللِّسانِ فاسِقٌ، ورَجُلٌ جاهِلُ القَلبِ ناسِكٌ، هذا یَصُدُّ بِلِسانِهِ عَن فِسقِهِ، وهذا بِنُسُكِهِ عَن جَهلِهِ؛ فَاتَّقُوا الفاسِقَ مِنَ العُلَماءِ وَالجاهِلَ مِنَ المُتَعَبِّدینَ، اُولئِكَ فِتنَةُ كُلِّ مَفتونٍ.[3]. دو فرد از دنیا پشتم را شكسته اند: مرد زبان آور فاسق و مرد نادانْ دلِ زاهدنما. یكی با زبانش فسق خود را می پوشاند و آن دیگری با زهد نمایی اش نادانی خود را. از عالمان فاسق و نادانان متعبّد، بپرهیزید؛ چرا كه این دو، فتنه هر فتنه زده اند. با این جملات، امام علیه السلام به واقع، مشكل حكومتش را باز می گوید. آن بزرگوار نشان می دهد كه حكومتش از دو سو و از سوی دو طایفه به شدّت ضربه خورده و ستون فقرات آن آسیب دیده است: یك. عالمان مُتهتّك (ناپایبند به شریعت)، چهره های برجسته ای كه جریان ناكثین و قاسطین و زمینه های فساد را به وجود آوردند و دانسته به ستمگری و عهدشكنی پرداختند؛ دو. جاهلان مُتنسّك (پایبند به احكام شریعت)، عابدانی كه در نهروان با چهره ای زُهدنما از سر جهل و به نام دینداری در برابر امام علیه السلام ایستادند. بدین سان، جاهلِ مُتنسّك نه تنها عباداتش بی ارزش است و تهجّدهایش وزنی ندارد و از آنها سودی نمی برد؛ بلكه خطری است جدّی برای اسلام و حكومت اسلامی. به دیگر سخن، همان گونه كه عالم متهتّك، آفت نظام اسلامی است، جاهل متنسّك نیز برای امّت و نظام اسلامی خطرناك است، و شگفت آن كه مولاعلیه السلام سرانجام با دست همین طایفه از پا درآمد و واقعیّت تاریخ نشان داد كه خطر جاهلان عابد، بسی بیشتر و درهم شكننده تر است. بدین سان، روشن شد كه تلخ ترین و زیانبارترین ثمره شجره خبیثه تعمّق - كه ریشه در جهل و دنیاگرایی در لباس دین دارد - شكستن پایه های نظام اسلامی است. اكنون اندكی مشروح تر، شاخه های این شجره را برشماریم:
اكنون كه در حدّ مجال با چگونگی و ریشه های تعمّق آشنا شدیم، سزامند است به آثار آن نیز بپردازیم. احادیثی كه خطر «جاهل متنسّك (نادانِ پایبند به احكام شریعت)» را برشمرده اند، به واقع، آثار زیانبار تعمّق را رقم زده اند. در این احادیث، پیامبر خدا پیش بینی كرده است كه عالمان فاجر و عابدان جاهل، باعثِ هلاكت امّتش می شوند. این پیشگویی به روزگار حكومت مولاعلیه السلام شكل گرفت كه آن بزرگوار فرمود: